De Europese Green Deal

Een tussenstap is om reeds in 2030 55% minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990 (het zogenaamde Fit 55).

Om de doelstellingen te bereiken zal het beleid worden aangepast op gebied van milieu, energie, vervoer en belastingen. Verder zijn er juridisch bindende klimaatdoelstellingen voor alle belangrijke sectoren. Dit pakket bevat:

• Doelstellingen om uitstoot in diverse sectoren te reduceren
• Stimulering koolstofputten
• Een emissiehandelssysteem om emissies te maximeren, vervuiling te beprijzen en investeringen in transitie te genereren
• Sociale steun voor burgers en kleine bedrijven

De lidstaten kunnen 100% van hun inkomsten uit emissiehandel aan klimaat- en energie gerelateerde projecten en de sociale dimensie besteden.

In 2024 is de Europese Commissie met een nieuw klimaatdoel voor 2040 gekomen met het doel de netto-uitstoot van broeikasgassen met 90% te verlagen ten opzichte van 1990.

Vanaf 2035 moeten alle nieuwe auto’s en bestelwagens emissievrij zijn. Daarnaast gaat koolstof beprijzing verbreed worden vanaf 2024 en gaat dit ook gelden voor de maritieme sector.

Hieronder leggen wij de focus op het in 2023 gepresenteerde industrieel plan voor de Green Deal. De pijlers van dit plan zijn:

• Voorspelbaar en vereenvoudigd regelgevingskader
• Snelle toegang tot financiering
• Verbeteren van vaardigheden
• Stimulering van open en eerlijke handel voor veerkrachtige toeleveringsketens.

Om alle doelstellingen te behalen is wet- en regelgeving nodig in alle EU-landen. Het meest tastbare en wellicht belangrijkste instrument is het EU-emissiehandelssysteem (ETS). Aan het ETS zoals het nu is nemen ongeveer 10.000 bedrijven deel met name in sectoren als verwarmings- en elektriciteitsproductie, energie-intensieve industrie (raffinaderijen, staalfabrikanten, cement-, glas- en papierproductie) en de commerciële luchtvaart (binnen de Europese economische ruimte). De betreffende bedrijven moeten voor elke ton CO2 uitstoot één emissierecht inleveren. Deze rechten kunnen worden gekocht en verhandeld.

Sinds 2005 heeft het ETS bijgedragen aan het verminderen van emissies van energiebedrijven en de industrie met 37%. In 2024 is het nieuwe doel voor reductie van ETS emissies bijgesteld van min 43% naar min 62% (vergeleken met 2005). De nieuwe lineaire reductiefactor is 4.3% van 2024 tot 2027 en 4.4% van 2028 tot 2030.

Een nadeel van het ETS is dat een te ruime initiële toewijzing van rechten het behalen van het doel kan verstoren. Kritiek op het ETS is dan ook vooral overallocatie, grote winsten voor energiebedrijven, prijsvolatiliteit en het niet behalen van de doelen.

Naast de EU hebben de navolgende landen een ETS: Canada, China, Japan, Nieuw zeeland, Zuid-Korea, Zwitserland en de USA.

Overigens is voor het ETS gekozen omdat het meer zekerheid geeft om doelen te halen dan ‘carbon taks’. Bovendien zit er een plafond in het handelssysteem waardoor er een grotere zekerheid zit in het behalen van de doelen. Ook krijgen deelnemende ondernemingen die geen rechten kunnen leveren een boete van EUR 100 per ton CO2.

Deelnemende ondernemingen moeten jaarlijks hun uitstoot monitoren en daarover rapporteren. De rapporten moeten gecontroleerd zijn door een geaccrediteerde verificateur. Zij moeten per 30 april van het kalenderjaar voldoende rechten hebben om hun uitstoot voor het volgende jaar te dekken.

Om in perspectief te zetten, de 10 grootste installaties in Nederland, produceren gezamenlijk meer dan 30 miljoen ton Co2 op jaarbasis, volgens de Nederlandse Emissieautoriteit. Er is een duidelijke neerwaartse trend zichtbaar en als dit doorzet zullen de doelstellingen behaald kunnen worden.

Emissies in Nederland (uitstoot in miljoen ton Co2)

Bron: Nederlandse Emissieautoriteit (NEa)